|
Zer dira? | Nola izendatzen dira?
| Formula ematen badigute
| Izena ematen badigute | Peroxidoak |
Adibideak
| Ariketak
|
|
|
|
Sarrera |
| Antzinatik oxido metalikorik ezagunenetarikoa kaltzio oxidoa da, kare bizia. Orgazen(Toledo) antzinako karegile lanbidea gogoratzen dute.
|
|
|
|
Orgazen karegile lanbidea – Toledo |
|
|
Zer dira? |
|
Metal batek oxigenoarekin osatzen dituen konbinazio bitarrak dira. Konposatu hauetan oxigenoaren
oxidazio-zenbakia –2.
|
|
|
Nola izendatzen dira?
|
|
Izendatzeko, bereziki, Stock-en Nomenklatura erabiliko dugu: Metalaren izenaren ondoren, parentesi artean, bere oxidazio-zenbakia jartzen da zenbaki erromatarretan eta oxidoa hitzez bukatzen da. Metalak oxidazio-zenbaki bakarra badu, ez da beharrezkoa berau aipatzea.
METAL (N) oxidoa
Nahiz eta hobe izan Stock-en nomenklatura erabiltzea atomo metalikoak daudenean eta estekiometrikoa atomo guztiak ez-metalak direnean erabili, oxido hauentzako, IUPACek, nomenklatura estekiometrikoa ere onartzen du.
|
|
|
|
Formula ematen badigute |
|
Formulan:
oxigenoaren oxidazio-zenbakia -2 da, eta metalaren oxidazio-zenbakia, konposatua neutroa dela kontuan hartuta atera dezakegu. Oxidazio-zenbaki hau beti berdina bada ez dago ondorioztatu beharrik.
|
|
|
|
Izena ematen badigute |
|
Izenean:
parentesi artean dagoen metalaren oxidazio-zenbakiari begiratuko diogu, ez bada adierazten jakin beharra daukagu, oxidazio-zenbakien taula gogoratuz. Oxigenoaren oxidazio-zenbakia -2 denez, nahikoa da bakoitzetik zenbat atomo behar diren kalkulatzea, konposatua neutroa izan dadin.
|
|
|
|
Peroxidoak |
|
Oxido batzuk, ur oxigenatua edo hidrogeno peroxidoa,
H2O2 (H–O–O–H), bezala lotura bakunez, (–O–O–), elkartuta dauden oxigenoak azaltzen dituzte. Dioxido ioiak (2–) edo peroxido ioiak,
O22–, 1,2,11 eta 12. taldeko elementuekin peroxidoak osatzen ditu.
Oxigenoaren oxidazio-zenbakia konposatu hauetan -1 da.
1, 2, 11 eta 12 taldeko ia elementu guztiek
oxidazio-zenbaki jakinak dituzte, eta ezagutu egin behar ditugu, oxido ioiaren
(2-), O2-, oxidoekin ez dago dudarik. Adibidez:
| Peroxidoa |
Stock-en izena |
Zalantza posiblea? |
| Na2O2 |
Sodio peroxidoa |
Oxido bat izango balitz azpindizeak sinplifikatu egingo lirateke. NaO izango litzateke, baina Na-k bakarrik +1 du bere oxidazio-zenbakia, eta ez +2, konposatu honek eskatzen duen bezala. |
| K2O2 |
Potasio peroxidoa |
Aurreko adibidearen berdina. |
| MgO2 |
Magnesio peroxidoa |
Oxido bat izango balitz magnesioaren oxidazio-zenbakia +4 izango litzateke, baina ez dauka hori bere oxidazio-zenbaki finkoa +2 delako. |
| CaO2 |
Kaltzio peroxidoa |
Aurreko adibidearen berdina. |
| Cu2O2 |
Kobre(I) peroxidoa |
Kobre(II) oxidoa izango balitz CuO izango litzateke, eta
Cu2O kobre(I) oxidoa izango balitz. |
| ZnO2 |
Zink peroxidoa |
Oxido bat izango balitz zinkaren oxidazio-zenbakia +4 izango litzateke, baina ez dauka hori bere oxidazio-zenbaki finkoa +2 delako. |
|
|
|
|
Adibideak
|
|
| |
Stock-en Nomenklatura |
| Na2O |
Sodio oxidoa |
| MgO |
Magnesio oxidoa |
| CaO |
Kaltzio oxidoa |
| Li2O |
Litio oxidoa |
| Ag2O |
Zilar oxidoa |
| FeO |
Burdin(II) oxidoa |
| Fe2O3 |
Burdin(III) oxidoa |
| CrO3 |
Kromo(VI) oxidoa |
| TiO2 |
Titanio(IV) oxidoa |
| Cu2O |
Kobre(I) oxidoa |
| CuO |
Kobre(II) oxidoa |
| ZnO |
Zink oxidoa |
|
|
|
|
Ariketak
|
|
Formulak atalean sustantzia horien izenak idazteko ariketa bat daukazu. Erantzunak egiazta ditzakezu, baita ariketaren emaitza ikusi ere.
Izenak atalean sustantzia horien formulak idazteko ariketa bat daukazu. Erantzunak egiazta ditzakezu, baita ariketaren emaitza ikusi ere. Formulak azpiindizerik gabe idatzi behar dituzu. Adibidez, ura = H2O.
       
|
