Alcanos

¿Que son?  |  ¿Como se nomean?  |  Se nos dan a fórmula  |  Se nos dan o nome  |  Exemplos  |  Modelos moleculares | Exercicios
   

¿Que son?

    Son compostos de C e H (de aí o nome de hidrocarburos) de cadea aberta que están unidos entre si por enlaces sinxelos (C-C e C-H).

    A súa fórmula empírica é CnH2n+2, sendo n o nº de carbonos.

¿Como se nomean?

    Os catro primeiros teñen un nome sistemático que consiste nos prefixos met-, et-, prop-,  e but-  seguidos do sufixo "-ano".  Os demais noméanse mediante os prefixos gregos que indican o número de átomos de carbono e a terminación "-ano". 

Fórmula Nome Radical Nome
Metano Metil-(o)
Etano Etil-(o)
Propano Propil-(o)
Butano Butil-(o)
Pentano Pentil-(o)
Hexano Hexil-(o)
Heptano Heptil-(o)
Octano Octil-(o)

Outros nomes da serie dos alcanos son os seguintes:

Nº de C Nome Nº de C Nome
9 nonano 30 triacontano
10 decano 31 hentriacontano
11 undecano 32 dotriacontano
12 dodecano 40 tetracontano
13 tridecano 41 hentetracontano
14 tetradecano 50 pentacontano
15 pentadecano 60 hexacontano
16 hexadecano 70 heptacontano
17 heptadecano 80 octacontano
18 octadecano 90 nonacontano
19 nonadecano 100 hectano
20 eicosano 200 dihectano
21 henicosano 300 trihectano
22 docosano 579 nonaheptacontapentahectano

    Chámase radical alquilo ás agrupacións de átomos procedentes da eliminación dun átomo de H nun alcano, polo que contén un electrón de valencia dispoñible para formar un enlace covalente. Noméanse cambiando a terminación -ano por -ilo, ou -il cando forme parte dun hidrocarburo. 

    Cando aparecen ramificacións (cadeas laterais) hai que seguir unha serie de normas para a súa correcta nomenclatura. 

·        Elíxese a cadea máis longa. Se hai dúas ou máis cadeas con igual número de carbonos escóllese a que teña maior número de ramificacións.

3-metilhexano

·        Numéranse os átomos de carbono da cadea principal comezando polo extremo que teña máis preto algunha ramificación, buscando que a posible serie de números "localizadores" sexa sempre a menor posible. 

2,2,4-trimetilpentano, e non 2,4,4-trimetilpentano

·        As cadeas laterais noméanse antes que a cadea principal, precedidas do seu correspondente número localizador e coa terminación "-il" para indicar que son radicais. 

·        Se un mesmo átomo de carbono ten dous radicais ponse o número localizador diante de cada radical e se ordenan por orde alfabética.

4-etil-2-metil-5-propiloctano

·        Se un mesmo radical repítese en varios carbonos, sepáranse os números localizadores de cada radical por comas e anteponse ó radical o prefixo "di-", "tri-", "tetra-", etc.

2,3-dimetilbutano

·        Se hai dous ou máis radicais diferentes en distintos carbonos, noméanse por orde alfabética antepondo o seu número localizador a cada radical. Na orde alfabética non se teñen en conta os prefixos: di-, tri-, tetra- etc. así como sec-, terc-, e outros como cis-, trans-, o-, m-, e p-; pero coidado si se ten en conta iso-.

5-isopropil-3-metiloctano

·        Se as cadeas laterais son complexas, noméanse de xeito independente e se colocan, encerradas dentro dun paréntese como os demais radicais por orde alfabética. Nestes casos ordénanse pola primeira letra do radical. Por exemplo, no (1,2-dimetilpropil) si teremos en conta o "d" para a orde alfabética, por ser un radical complexo. Nas cadeas laterais o localizador que leva o número 1 é o carbono que está unido á cadea principal.

5-(1,2-dimetilpropil)-4-etil-2-metilnonano
  • Se os localizadores das cadeas laterais son os mesmos independentemente de por que extremo da cadea principal contemos, terase en conta a orde alfabética das ramificacións.

4-etil-5-metiloctano

 

Se nos dan a fórmula

 

    Busca a cadea máis longa, neste caso é de 6 carbonos. Numera os carbonos comezando polo extremo que teña máis preto unha ramificación. Marca os radicais e fíxate a que carbonos están unidos. Nomea os localizadores seguidos dos nomes dos radicais por orde alfabética. Por último nomea a cadea principal co prefixo correspondente e terminada en -ano.

Se nos dan o nome

 

    Escribe a cadea máis longa de carbonos, neste caso 5 carbonos. Sitúa os radicais sobre a cadea coa axuda dos localizadores. Completa o esqueleto de carbonos con hidróxenos ata completar os catro enlaces de cada carbono.

 

Exemplos

 

3-metilpentano
4-etil-2,4-dimetilhexano
3-isopropil-2,5-dimetilheptano

    A nomenclatura da IUPAC admite os nomes tradicionais dalgúns radicais substituídos, o que facilita a nomenclatura nestes casos:

isopropilo (isómero do propilo)

(1-metiletilo)

isobutilo

(2-metilpropilo)

secbutilo (butilo secundario)

(1-metilpropilo)

tercbutilo (butilo terciario)

(1,1-dimetiletilo)

isopentilo

(3-metilbutilo)

neopentilo

(2,2-dimetilpropilo)

 

Modelos moleculares

Pulsa sobre calquera foto para ver os modelos moleculares en visión estereoscópica ou en 3D

Exercicios

Exercicio 1 Exercicio 2 Exercicio 3

 


Inicio | Introducción | Conceptos previos | Tipos de compostos | Alcanos | Alquenos | Alquinos | H. cíclicos | H. aromáticos | Haloxenuros | Alcohois | Fenois | Éteres | Aldehidos | Cetonas | Ac. carboxílicos | Ésteres | Aminas | Amidas | Nitrocompostos | Nitrilos | Exercicios | Moléculas 3D | Táboa periódica | Enlaces
Autor da web:

Se te foi útil esta web, agradezo que a des a coñecer ás túas amizades, ou ao teu alumnado. 
Tamén agradecería que puxeras un enlace a esta web dende a páxina do teu Centro. Gracias pola túa colaboración. 
Licenza Creative Commons
Esta obra ten unha licenza Creative Commons Atribución-Compartir igual 4.0 Internacional.
WWW.ALONSOFORMULA.COM
Formulación Inorgánica  Formulación Orgánica 
Formulación Inorgánica  Formulación Orgánica 
Formulació Inorgánica  Formulació Orgánica 
Ezorganikoaren Formulazioa  Nomenclature of Inorganic Q. 
Física y Química de ESO  Física e Química de ESO 
FQ de 1º de Bachillerato  FQ de 1º de Bacharelato 
Química de 2º de Bachillerato  Prácticas de Química